رضا منصورنیا

عام‌ترین تعریف از سرانه مطالعه را می توان میانگین مدت زمان مطالعه یک نفر در یک شبانه ‌روز دانست . این معیار در هر کشور متناسب با فرهنگ مستقر در آن اقلیم متغیر است و آنچه این مهم را به چالش های افت و خیز دار می کشاند، سیستم تربیتی است که نهادهای حاکمیتی هر سرزمین از سالها قبل برای آموزش و خودشکوفایی ملت متبوع خود در میان مردم تزریق می کند .

از نظر ارسطو دولت وظیفه دارد علاوه بر تأمین نیازهای مادی شهروندان، بستر رشد اخلاقی و معنوی آنان را فراهم سازد، بلکه دست یابی به خیر اخلاقی هدف و غایت اصلی تشکیل مدینه و دولت شهر است . حال سوال بزرگ اینجاست که در کشور ما به چه میزان برای نهادینه کردن فرهنگی که می بایست از رهرو آموزش و مطالعه به دست آید برنامه ریزی شده و جایگاه ما در میان سایر ملل دقیقا کجاست؟

چندی پیش در رسانه های الکترونیک خبری درز کرد بدین مضمون که سرانه مطالعه در ایران 2 دقیقه در سال است که البته بیشتر به یک شوخی شبیه بود؛ اما در همان زمان دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی اعلام کرد که آمار مطالعه در ایران ۷۹ دقیقه در روز است! این مقام مسوول همچنین اعلام کرد که در این میزان، سرانه مطالعه کتب درسی، کتب ادعیه، قرآن، صفحات مجازی و هر چیزی که به خواندن ربط داشته باشد، لحاظ شده است.

این آمار خوش‌بینانه که اعتراض بسیاری از رسانه‌ها و چهره‌های فرهنگی را به دنبال داشت ، در نهایت توانست چند دقیقه‌ای از آمار نهاد کتابخانه‌های عمومی را کم کند و دست آخر اعلام شد آمار سرانه مطالعه ایران ۷۵ دقیقه و ۳۴ ثانیه محاسبه شده که ۱۵‌دقیقه و ۱۷ ثانیه به کتاب، ۲۱ دقیقه و ۳۱ ثانیه برای قرآن و ادعیه، ۳۲ دقیقه و ۳۶ ثانیه روزنامه و پنج دقیقه و۴۲ ثانیه به نشریه‌خوانی اختصاص پیدا کرده است که شامل هر دو فضای مجازی و مکتوب می شد .

طبق آمارهای جهانی، آمریکایی ها ۲۰ دقیقه، انگلیسی ها ۵۵ دقیقه و ژاپنی ها ۹۰ دقیقه از این سرانه را به خود اختصاص داده اند و آماری قابل تامل از سوی یونسکو هم اعلام می کند ژاپن از نظر عادت به کتابخوانی جایگاه نخست را در جهان دارد و ۹۱ درصد مردم این کشور به طور معمول کتاب، روزنامه و مجله می خوانند؛ برای مثال یک ژاپنی در سال بین ۴۶ تا ۴۷ کتاب می خواند و ۶۵ درصد مردم کره جنوبی نیز عادت به مطالعه دارند.

صدالبته در دقت آمارهای متفاوتی که از سوی نهادهای داخلی در این باره منتشر شده است ، همچنین تکثر نهادهایی که در کشورما می تواند در این باره اظهار نظر کنند حرف بسیار است ، اما اگر ملاک 15 دقیقه را برای مطالعه کتاب معتبر شماریم به نیکی میتوان دریافت که به چه علت میان ما و کشورهای پیشرفته جهان فاصله افتاده است .

امیدوارم روزی هستم که جدا از آنچه سالهاست می گوییم بوده ایم به فکر نسل های آینده باشیم تا جای خالی امروز را تجربه نکنیم .